آیا IML، اعتبار خشکبار ایرانی را به آن باز می‌گرداند؟
فناوری، تجارت IML را در ۲۰۲۵ رونق می‌دهد
بهمن 13, 1403
صنعت پلاستیک با محیط‌زیست آشتی می‌کند
بهمن 21, 1403
آیا IML، اعتبار خشکبار ایرانی را به آن باز می‌گرداند؟
آسیه اسدپور، مدیر ارشد ارتباطات راهبردی و بین الملل آنیل‌پک
تجارت خشکبار در ایران، تجارتی پر سود است. این صنعت از حیث تجاری از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و سایز بازار این محصول نشان داده که یکی از مهم‌ترین بخش‌‌‌های اقتصادی کشور است. خشکبار به محصولاتی اطلاق می‌شود که از خشک‌کردن میوه‌‌‌ها و دانه‌‌‌ها به‌‌‌دست می‌‌‌آیند. این فرآیند خشک‌کردن به حفظ و افزایش مدت نگهداری میوه‌‌‌ها و دانه‌‌‌ها کمک می‌کند، زیرا رطوبت را کاهش می‌دهد و از رشد میکروارگانیسم‌‌‌ها جلوگیری می‌کند. خشکبار معمولا شامل مواردی مانند پسته، بادام، گردو، کشمش، خرما، زرشک و انواع مختلفی از میوههای خشک می‌شود. این محصولات به دلیل طول عمر بالا، ارزش غذایی متمرکز و قابلیت حمل آسان، در بین مردم بسیار محبوب هستند و در آشپزی، به عنوان میان‌وعده یا به عنوان جزئی از ترکیبات دیگر مواد غذایی استفاده میشوند.
به نام ما به کام دیگران
تقاضای بازار جهانی و همچنین بررسی آمار واردات و صادرات خشکبار در ایران، حاکی از آن است که ایران جزو اولین کشورهای اصلی و فعال در صادرات این صنعت است. اما در این میان به گفته فعالان این عرصه، این صنعت هم‌اکنون چالش‌‌‌های زیادی دارد که رفع آن‌ها نیازمند تلاش‌های دولتی است. به اعتقاد آن‌ها درگذشته‌ای نه‌چندان دور، ایران بیش از ۳۵ قلم کالای صادراتی از بادام و زیره گرفته تا… را در سبد خود داشت و هم‌اکنون سالانه شاهد حذف اقلامی چون بادام، قیسی، بوخورک، (بادام کوهی)، زیره، برگ زردآلو و… از سبد صادرات این صنعت هستیم. ما حالا به سه محصول پسته، خرما، کشمش و تا حدودی انجیر محدود شده‌ایم و این تأسف برانگیز است؛ چرا که زمانی نام ایران در کنار فرش، خاویار، زعفران و پسته می‌‌‌درخشید اما فرش و خاویار حذف و زعفران به کشورهای همسایه واگذار شد. زمانی هم ایران اولین صادرکننده پسته بود، اما الان آمریکا قدرت را در دست گرفته است. حتی اینک، آمریکا، ترکیه، استرالیا، افغانستان و ازبکستان در صادرات کشمش هم از ایران پیشی گرفته‌‌‌اند و ما با قوانین و شرایطی که داریم، خودمان را هر روز نسبت به‌روز گذشته محدود‌تر می‌‌‌کنیم. اما ـ با فاکتور گرفتن بحث صادرات و تحریم ـ واقعاً چرا صنعت خشکبار ایران به این حال و روز افتاده است؟
بسته‌بندی فله‌ای و افول صادرات
مشکلات این صنعت زیادند، حتی قابل شمارش نیستند. سیاست‌‌‌های دستوری بر صادرات محصولات کشاورزی، کمبود نقدینگی، نوسان ارز و دلار، تحریم و بی‌ثباتی اقتصاد و… از جمله عواملی‌اند که بازارهای صادراتی و تولیدی کشور را به افول و نابودی کشانده‌اند. اما در بین همه آن‌ها، یک بحث فنی و مهم در چرخه تولید و عرضه خشکبار وجود دارد که نادیده انگاشته می‌شود. ضعف در برندسازی، بسته‌بندی و لیبلِ خشکبار و میوههای خشک، مشکل بزرگی است که اغلب در بین بحران‌های مالی ـ ارزی و تعهدات دولتی، کوچک شمرده شده است. در سال‌هایی که صادرات خشکبار روزهای خوشی داشت؛ محصول ایرانی براساس خواست مشتری و فله‌ای صادر می‌شد و ما در بحث برندسازی و فروش بسته‌بندی شده خشکبار تلاشی نداشتیم. توجیه تولیدکننده هم این بود که هر کشوری ذائقه خودش را برای فرآوری خشکبار دارد و مشتریان خشکبار ایران تمایل دارند برای انجام مراحل نهایی فرآوری خشکبار را فله‌ای خریداری کنند. وقتی نیز تحریم شدیم و کمی در صنعت بسته‌بندی رشد کردیم، نمی‌توانستیم روی بسته‌های خشکبار بنویسیم محصول ایران و تمام بسته‌های خشکبار و کارتن‌ها، سفید و بدون هیچ نام و علامتی صادر می‌شدند. واردکنندگان خشکبار از ایران عملاً تمایلی به ایجاد رقیب در بازارهای داخل کشورشان نداشتند. آن‌ها می‌خواستند از فرصت ناتوانی ایران در صادرات و بسته‌بندی بهترین استفاده را ببرند. از طرفی حاضر هم نبودند خشکبار ما را در بسته‌بندی‌های کوچک، لیبل‌دار و جذاب که البته برای تولیدکننده گران در می‌آمد، خریداری کنند. بنابراین نبود بسته‌بندی برندساز، لیبل‌های حاوی اطلاعات دقیق و شفاف و به‌روز نبودن ماشین‌آلات سورت و بسته‌بندی باعث کاهش مشتری برای ایران شد و در کنار تحریم‌ها، رنگ و عطر صادرات پولساز از خشکبار ایرانی پرید.
IML یک سد دفاعی ایمن است
اما با همه این چالش‌ها، امروزه سطح آگاهی مصرف‌کننده، تغییرات بزرگی کرده است. درست است که هر کشوری سلیقه خاص خود را برای واردات خشکبار دارد؛ اما حالا ایران در صنعت لیبل و بسته‌بندی دارای فناوری‌هایی است که می‌تواند در بازارهای تجاری قبلی و حتی نوظهور، به سطح صادراتی قابل توجهی دست یابد. البته این ادعا با فاکتور گرفتن منازعات سیاسی اثرگذار بر تجارت و اقتصاد ایران است. بسته‌بندی و لیبلِ آی‌ام‌‌ال(In-Mold Labeling)، راه‌حلی چند‌وجهی برای افزایش پتانسیل صادرات میوههای خشک/خشکبار ایرانی است. IML با بهبود جذابیت بصری، حفاظت از محصول، ارتقاء پایداری و تضمین انطباق با استانداردهای بین‌المللی، می‌تواند به خشکبار ایرانی کمک کند تا جایگاه واقعی خود را در بازارهای تجاری بیابند. مهم‌تر آنکه، IML ایمن‌سازی بزرگ است. بی‌شک، یکی از مواردی که باعث می‌شود صادرات و نگهداری میوه خشک/خشکبار با موانعی همراه شود، خطر آفت است. بنابراین برای صادرات خشکبار و میوه خشک لازم است از کانتینرهای استاندارد و خاص استفاده شود. همچنین، این محصولات، مواد افزودنی و نگهدارنده اندکی دارند و همین موضوع باعث شده تا با قرار گرفتن در گرما یا سرما دچار مشکل شوند. علاوه بر آن، فعلاً حجم بزرگی از صادرات این محصولات از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود و برای آنکه صادرکنندگان بتوانند به شکل مستقیم به صادرات محصولات‌شان بپردازند، لازم است اضافه بر حمایت دولت، برندسازی بهتری هم داشته باشند. کمااینکه، در صادرات خشکبار، حفظ کیفیت محصول، شیوه نگهداری، استفاده از مواد اولیه سالم در بسته‌بندی، جذابیت بصری و بسیاری مسائل دیگر عمیقاً دخیل است که با توجه به محدودیت‌های زمانبر و انرژیبر فعلی، نیاز به راهکاری برای داشتن شرایطی باثبات دارد؛ و IML می‌تواند همان راهگشای بزرگ باشد.
عرضه میراث ایرانی به تجار جهان با IML
یکی از مهم‌ترین مزایای بسته‌بندی IML، توانایی آن در تولید تصاویر گرافیکی جذاب و باکیفیت روی بسته‌بندی است. این هویت‌سازی بصری، می‌تواند یک بازی تجاری مطلوب را برای خشکبار ایرانی رقم بزند و کمک کند تا در قفسه‌های شلوغ سوپرمارکت‌های دنیا برجسته‌تر شود. لیبل‌های با وضوح بالا و بادوام IML می‌توانند رنگ‌های زنده، طرح‌های پیچیده و اطلاعات واضح محصول را به نمایش بگذارند؛ به گونه‌ای که، یک بسته‌بندی جذاب نه تنها چشم مصرف‌کننده را به خود جلب کرده بلکه حس کیفیت برتر را منتقل کند و چه بسا قیمت بالاتر را توضیح دهد. مضاف بر آن، میوههای خشک و خشکبار، همان‌گونه که گفتیم، در معرض آسیب عوامل محیطی مانند رطوبت، نور و دما هستند، اما بسته‌بندی IML، لایه‌های محافظتی عالی در برابر این عناصر و فاکتورها ایجاد می‌کند. لیبل‌ها، در طول فرآیند قالب‌گیری به بسته‌بندی چسبانده میشوند و این مهر و موم بدون درز و هوا، ایمنی را تقویت می‌کند. ایمنی که به حفظ طراوت و کیفیت محصولات خشک برای دوره‌های طولانی‌تر کمک خواهد کرد و برای حفظ یکپارچگی محصول در زمان‌های طولانی حمل و نقل و ماندگاری طولانی‌تر در بازارهای خارجی بسیار مهم است. علاوه بر این‌ها، IML، سفارشی‌سازی را تسهیل می‌کند. صادرکنندگان می‌توانند طرح‌های بسته‌بندی منحصربه‌فردی داشته باشند که نشان‌گر مالکیت معنوی تولیدکننده و کیفیت منحصربه‌فرد خشکبار ایرانی باشد. در حقیقت، این سفارشی‌سازی به نحوی به ایجاد یک هویت قوی از برند و متمایز ساختن محصول ایرانی از رقبا کمک می‌کند که گویی میراث ایرانی، بسته‌بندی شده تا برندی منحصر به فرد و قابل تمایز برای مصرف کنندگانی که به دنبال محصولات اصیل و متفاوت هستند را بسازد.
IML، یک فناوری لاکچری اما جهان‌پسند
جدای از آن، با افزایش تقاضای جهانی برای راه‌حل‌های بسته‌بندی پایدار، IML، یک گزینه سازگار با محیط‌زیست را ارائه می‌دهد. بسته‌بندی و لیبل‌هایIML، از مواد اولیه قابل بازیافت ساخته میشوند و در چرخه تولید، کاهش ضایعات را به همراه دارند. بدین‌رو، ارتقاء پایداری بسته‌های خشکبار ایرانی می‌تواند برای مصرف‌کنندگان آگاه از محیط‌زیست جذاب‌تر شود و الزامات نظارتی بسیاری از بازارهای بین‌المللی را برآورده کند. در واقع IML، به صادرکنندگان ایرانی کمک می‌کند تا استانداردهای جهانی بسته‌بندی و لیبل‌زنی را رعایت کنند. کمااینکه، توانایی نمایش واضح و دقیق اطلاعاتی از محصول مانند حقایق تغذیه‌ای، محل تولید و تاریخ انقضاء و… برای تأمین الزامات نظارتی کشورهای مختلف یک ضرورت است و با رعایت این استانداردها، صادرکنندگان خشکبار ایرانی می‌توانند از مشکلات حقوقی احتمالی جلوگیری کرده و دسترسی آسان‌تری به بازارهای بین‌المللی داشته باشند. البته ممکن است گران‌بودن فناوریIML، در نگاه اول، این مقوله را خنثی و مخدوش کند اما در دراز‌مدت قطعأ مقرون به صرفه خواهد بود؛ چون ادغام فرآیندهای برچسب‌گذاری و قالب‌گیری در این شیوه از بسته‌بندی، مراحل تولید را کاهش می‌دهد و منجر به کاهش هزینه‌های نیروی کار و زمان تولید سریع‌تر می‌شود. علاوه بر این، دوام بسته‌بندیIML، به معنای آسیب کمتر در هنگام حمل و نقل و جابجایی است، هزینه‌های مرتبط با از دست‌دادن و بازگشت محصول را کاهش خواهد داد و تجربه‌های تعاملی و جذابی را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌کند.
