بسته بندی صنعتی که استاندارد ندارد

یکی از مهم‌ترین دلایل رشد خوب صنعت بسته‌بندی در بحث طراحی ظاهری، تاثیر مستقیم ظاهر بسته‌بندی روی جذب مشتری بیشتر و در نتیجه فروش و سودآوری بالاتر برای کارخانجات است. اما توجه به جنبه‌های کیفی بسته‌بندی چنین تاثیر ملموسی را روی فروش و سودآوری شرکت‌ها ندارد. برای مثال، بهبود کیفیت بسته‌بندی می‌تواند موجب افزایش زمان ماندگاری محصولات غذایی و در نتیجه کاهش برگشت محصولات تاریخ مصرف گذشته شود، منتهی مشکل در اینجاست که فروش بیشتر که ناشی از بهبود وضعیت ظاهری بسته‌بندی است برای کارخانجات ملموس‌تر و جذاب‌تر از برگشتی کمتر است که در نتیجه آن بهبود کیفیت بسته‌بندی حاصل خواهد شد.
علاوه بر اینها کاهش برگشتی به کارخانجات نه‌تنها می‌تواند ضرر وارده به آنها را کاهش ‌دهد، بلکه موجب می‌شود مواد غذایی کمتری به ضایعات تبدیل شده و اسراف کمتری صورت پذیرد. هرچند که توجه به این نکته اخیر ارتباطی به سودآوری مالی نداشته و تنها جنبه‌های انسانی ماجرا را دربرمی‌گیرد و نیاز به این دارد که ما از لحاظ فرهنگی و نوع دوستی به درجه مطلوبی رسیده باشیم.

اما گذشته از تمامی این مقدمات، لازم است این نکته ذکر شود که حتی در کشورهای توسعه‌یافته نیز تمایل کارخانجات در توجه به جنبه‌های ظاهری بسته‌بندی بسیار بیشتر از توجه به جنبه‌های کیفی است، منتهی تفاوتی که بین کشورهای توسعه یافته و کشور ما وجود دارد، در وجود استانداردهای بسته‌بندی و ملزم کردن کارخانجات به رعایت این استانداردها است. متاسفانه در زمینه تدوین و اجرای استانداردهای لازم برای صنعت بسته‌بندی در ایران بسیار ضعیف عمل شده و نتیجه آن است که هیچ قانون مشخصی برای بسته‌بندی محصولات گوناگون وجود ندارد و عمدتا به‌صورت سلیقه‌ای عمل می‌شود. قیمت به مهم‌ترین پارامتر در تعیین نوع بسته‌بندی محصولات مختلف بدل شده است و هر نوع بسته‌بندی که با حداقل قیمت پاسخگوی حداقل نیازهای کارخانجات باشد مورد اقبال بیشتری قرار می‌گیرد.

متاسفانه در بسیاری از کارخانجات بزرگ با وجود تعداد زیادی متخصص مرتبط با فعالیت اصلی آن شرکت، حتی یک متخصص یا مشاور بسته‌بندی وجود ندارد و این عمده دلیلش این است که نظارت محکمی روی بسته‌بندی محصولات وجود ندارد و در نتیجه نیازی به متخصص بسته‌بندی دیده نمی‌شود.

امید است که در سال‌های آتی سازمان استاندارد، سازمان محیط‌زیست و سایر دستگاه‌های مرتبط که می‌توانند شرکت‌ها را ملزم به رعایت استانداردهای بسته‌بندی کنند، نسبت به این موضوعات حساس‌تر عمل کرده و موجب تحرکات مثبت در این زمینه شوند.