توسعه مشروط

سید رضا حسینی/ کارشناس اقتصادی

لیبلینگ ‌شاخصی تأثیرگذار بر چرخه تأمین، توزیع و رشد تجاری است. این صنعت به عنوان مکملِ صنعت بسته‌بندی نقش بسیار پررنگی در رونق صادرات، تجارت و مراودات اقتصادی بین‌المللی دارد. صنعت لیبل، با بهینه‌سازی عملیات زنجیره تأمین و بهبود رضایت مشتری، چرخه‌ی کسب‌وکار را رونق می‌دهد و روابط تجاری را همبسته‌تر و حتی جهانی‌تر ‌می‌کند. به نحوی که اینک جریان‌های اصلی اقتصاد، تجارت‌ها و صنایع رو به رشد، نیازمند تکیه بر تولیدکنندگان و چاپکاران لیبلی شده است ‌که بتوانند با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، از برندها و محصولات خوب و بازار رو به رشد حمایت کنند. در ترسیم جایگاه این صنعت همین کافی است که حجم بازار این صنعت و به صورت کلی پکیجینگ، در سال ۲۰۲۵، به رقمی بالغ بر یک هزار میلیارد دلار خواهد رسید و در این بین رشد بازار جهانی لیبل‌های«IML» که در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۸/۱ میلیارد دلار بود با نرخ ۹/۶ درصدی رشد مرکب سالانه«‌CAGR» ‌در سال ۲۰۲۷ ارزشی بیش از ۹/۲ میلیارد دلار خواهد یافت تا چاپ و بسته‌بندی با مداخلات فناوری، بسیاری از کشورها را به پیشران‌های جهانی تبدیل کند. اما این پیشرانی همان‌گونه که پیش‌بینی کار ساده‌ای نیست، به آسانی به دست نخواهد آمد.

تجزیه و تحلیل«‌Global Market Insights » تأئید می‌کند در سال‌های آتی، جریان‌های اصلی اقتصاد، تجارت‌ها و صنایع رو به رشد، نیازمند فناوری‌هایی است ‌که از پسِ دیجیتالی‌شدن، فشارهای زیست‌محیطی، تغییرات در نیازها و خواسته‌های مشتریان و تبعات پاندمی، تغییر کرده یا ایجاد شده‌اند و این موضوع برای صنعت چاپِ لیبل هم مصداق دارد. بازار لیبل‌های‌«IML» در چند سال آینده گرچه به دلیل گسترش صنعت بهداشت و درمان، تقاضای فزاینده برای محصولات غذا و نوشیدنی در کشورهای در حال ظهور و نیاز به لیبل‌های پایدار با رشد همراه خواهد بود؛ ولی با تعدادی چالش هم مواجه است که به احتمال زیاد تأثیرات کلیدی بر عملکرد، سودآوری و سرمایه‌گذاری این صنعت خواهد داشت. گزارش«‌Market research» و «‌Smithers» نشان می‌دهد، گرچه همه‌گیری نتوانست ضربه بزرگی به زنجیره تأمین لیبل و «IML» وارد کند اما از سال ۲۰۲۲ به بعد، این صنعت در تأمین مواد خام و اولیه، هزینه‌های انرژی، نیروی انسانی و پایداری با مشکل مواجه خواهد شد و نیازمند تدوین برنامه‌ها و استراتژی‌های راهبردی است.

از نگاه اکونومیست، مشکلات زنجیره عرضه و افزایش تقاضا در پی پاندمی، نرخ مواد خام و اولیه را در بسیاری از کشورها بالا برده است و این روند افزایشی در کنار رشد تورم در سال جاری میلادی هم ادامه خواهد داشت. به نحوی که تورم در آمریکا به ۸/۶ درصد و در ایران در پایین‌ترین سطح به ۵/۲۳ درصد و در بالاترین میزان خود به ۶۰ درصد خواهد رسید و به طور طبیعی قیمت مواد اولیه مانند الفین‌ها و محصولات شیمیایی مانند«PP» را افزایش می‌دهد.

الفین‌های سبک بیش از ۶۰‌ درصد از تولیدات مواد پایه پتروشیمی در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند و به دلیل کاربرد بسیار متنوع محصولات الفینی در زندگی روزمره، تقاضای این دسته از محصولات در دنیا همواره رو به افزایش است. تمامی محصولات پتروشیمی از پایه ۷ ماده اصلی شامل: اتیلن، پروپیلن، متانول، زایلن، بنزن، تولوئن و بوتادین تولید می‌شوند که از میان آن‌ها سه محصول یعنی پروپیلن، اتیلن و بوتادین جزو محصولات الفینی هستند که مجموعاً سهمی ۵۷‌درصدی از محصولات پایه در تولید محصولات صنایع مختلف چون لیبل و «IML» دارند. بدین‌رو، اگر قیمت «PP» و فیلم‌های«ABS» طبق پیش‌بینی‌های «‌Global Market» از نیمه اول سال ۲۰۲۲ روند افزایشی خود را شروع کند در حالی که صنعت لیبلینگ و «IML»، رشد ۶/۶ درصدی «‌CAGR» را در استفاده از این مواد پلیمری به ویژه در آسیا پیش‌رو داشته باشد، بی‌شک بزرگ‌ترین چالش فعالان این صنعت کمبود و گرانی مواد خام و اولیه خواهد بود که افزایش قیمت در طول کل زنجیره تأمین را به همراه خواهد داشت و بازار تجاری و مصرف را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علاوه بر آن افزایش قیمت حامل‌های انرژی نیز از دیگر مواردی است که زنجیره تأمین و چرخه تولید و مصرف در این صنعت را تحت الشعاع قرار داده و خواهد داد.

بنابر گزارش بانک جهانی از سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۱، قیمت حامل‌های انرژی همچنان در حال افزایش بوده است و قیمت کالاهای دیگر نیز به دلیل افزایش شدیدی که در ابتدای سال‌جاری با آن روبه‌رو شدند، روند افزایشی خود را حفظ کرده‌اند. برای مثال گاز در اتحادیه اروپا همچنان بر روی مدار گرانی ۴۰۰ درصدی مانده و قیمت حامل‌های انرژی در ایران که از بعد از انقلاب ۳۰۰۰ برابر شده، روند افزایشی خود را حفظ کرده و در کنار کمبود ۲۰۰ میلیون متر‌مکعبی گاز منجر به گرانی برق شده که این به تنهایی کابوس بزرگی برای تولید و صنایع است و صنعت لیبل و بسته‌بندی هم از آن مستثنی نیست. مضاف بر این‌ها، جهان در طول پاندمی با معضل«استعفای» بزرگ مواجه شد که با احتساب نرخ بیکاری مطلق در کشورهای در حال توسعه، صنعت و تولید، دچار کمبود نیروی انسانی متخصص شده است.

تجربه کرونایی کارِ انعطاف‌پذیر در طول دو سال گذشته باعث شد تعداد زیادی از افراد با سرعتی بی‌سابقه شغل خود را ترک ‌کنند؛ چیزی که به آن استعفای بزرگ گفته می‌شود. بر اساس آمار اداره کار ایالات متحده، اصطلاح «نرخ ترک» که برای اندازه‌گیری استعفای داوطلبانه در هر ماه به‌کار می‌‌رود در این مدت به بالاترین حد خود یعنی۳/۴ میلیون نفر یا ۹/۲ درصد از کل نیروی کار رسید. طبق نظرسنجی اخیر شرکت استخدامی رندستاد نیز در بریتانیا تقریبا یک‌چهارم کارمندان هنوز هم قصد دارند طی سه تا شش ماه آینده شغل خود را ترک کنند و البته در ایران نه به خاطر استعفای بزرگ که به خاطر تعدیل نیرو، نرخ بیکاری مطلق ۹.۶درصد شده و در کنار آن، تعداد ناامیدشدگان جویای کار به ۲/۲میلیون نفر رسیده است. این در حالی است که کمبود نیروی انسانی متخصص و دارای مهارت در صنایعی چون لیبلینگ و «IML»، دست کمی از شکست در تولید ندارد و اگر با عدم بهره‌گیری از فناوری و اتوماسیون مدرن همراه شود، می‌تواند تمامی زنجیره تأمین را ناتوان کند.

و البته موضوع پایداری نیز یکی دیگر از شاخصه‌هایی است که بعد از پاندمی و در سال‌های آتی می‌تواند به مانعی بزرگ برای بسیاری از صنایع به خصوص شرکت‌های فعال در حوزه چاپ لیبل و بسته‌بندی مبدل شود. تحلیل‌های وودمکنزی، مدرسه اقتصاد لندن و موسسه زیست‌محیطی استکهلم اثبات کرده است، در پنج سال آینده، ظرفیت جهانی تولید پلیمرها، بیش از ۳۰ درصد رشد می‌کند و هر سال در جهان، فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد از زباله‌های پلاستیکی بازیافت می‌شود. از این‌رو، صنایعی که به صورت انبوه کالا تولید می‌کنند، پسماند حاصل را به طبیعت بازمی‌گرداند و جز رشد اقتصادی به موضوع دیگری نمی‌اندیشد، نمی‌توانند در سال‌های آتی در زمره صنایع پایدار قرار بگیرند.

به بیانی ساده، اگر فعالان صنعت لیبلینگ و بسته‌بندی نتوانند خود را با مباحث پایداری هماهنگ کنند، ارزش زنجیره‌ی تولیدِ خود از تأمین مواد اولیه گرفته(حتی در استفاده از جوهرها، فیلم‌هاو فناوری‌های تولید) تا محصول نهایی را از دست خواهند داد و چه بسا از این چرخه حذف می‌شوند. از این‌رو، ایده‌آل آن است که شرکت‌های فعال در صنعت لیبل و چاپ آن، یک کارگروه و تیم مدیریتی را برای بررسی هر یک از این چند حوزه کلیدی نامبرده تشکیل دهند تا بتوانند متناسب با پتانسیل‌های ملی قبل از آسیب دیدن، نقشه توسعه‌ای خود را تدوین و ایمن‌سازی کنند که البته این کار برای تولیدگران ایرانی فعال در این صنعت بی‌شک ساده و بدون‌دردسر نخواهد بود.