ماست نیازی به معرفی ندارد. در سراسر جهان، ماست دوستداشتنیترین محصول لبنی است تا آنجا که آن را اسنک نیویورکیها، مِلکا یا اکسیگالای یونان باستان و ترکیبش با عسل را غذای بهشتی خدایان هند مینامیدند و تا سال ۱۹۰۰، غذای اصلی امپراتوری روسیه بوده است. این محصول لبنی، از تخمیر قند شیر به نام لاکتوز به دست میآید. باکتری ویژه تهیه ماست، لاکتوز را به اسید لاکتیک تبدیل میکند و به ماست بافت ژله مانندی میدهد تا به اشکال مختلف از جمله نوشیدنی، دسر، تنقلات، نوشیدنی ورزشی غنی از پروتئین، جایگزین وعده غذایی و غیره مصرف شود. ماست، هضم مواد غذایی در سیستم گوارشی را بالا میبرد. خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش میدهد. از روده بزرگ محافظت میکند.
با تقویت سیستم ایمنی مانع از سرطان میشود و به خاطر دارا بودن سطح قابل توجهی کلسیم به داشتن استخوانهای قویتر و آمادگی جسمانی بیشتر کمک میکند؛ تا بدانجا که خوردن روزانه ماست، باعث افزایش سه تا چهار درصدی سطح تراکم استخوان شده و به طور قابلتوجهی از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری میکند. علاوه بر آن، به دلیل داشتن آنتی اکسیدانهای بالا و ناشی از ترکیب با میوهها و ادویههای مختلف، نقش مهمی در مهار بیماریهای انسانی وابسته به آسیبهای اکسیداتیو دارد و به همین دلیل شرکتهای بزرگی در جهان، بازیگران اصلی تولید ماستهایی سالم و سرشار از «پاداَکسندههای» طبیعی شدهاند؛ به نحوی که اکنون تولید ماستهایی با طعم آکای و گوجی بری، نونی«توت هندی»، انار، انگور، شاهتوت، انبه، هلو، توتفرنگی، زغال اخته، کاکائو، هویج، چغندر، کدو تنبل، نعنافلفلی، وانیل، عسل یا ماستهای یونانی و پروبیوتیکِ فاقد شکر در کنار ماستهای گیاهی، اندازه رشدِ بازارهای بزرگ و جهانی ماست را تغییر داده است و انتظار میرود ارزش صنعت ماست تا سال ۲۰۲۵ به ۳۲٫۲۹ میلیارد دلار برسد، ارزش ۸۹٫۹ میلیون دلاری آن در سال ۲۰۲۲ با نرخ رشد مرکب سالیانه ۴٫۸ به ۱۴۳٫۷ میلیون دلار در سال ۲۰۳۲ افزایش یابد و نوع ـ محتوای محصول، فناوری ظروف بستهبندی و کانال توزیع معیار تغییرات این صنعت در بازارها به ویژه درآمریکای شمالی، آسیا و اقیانوسیه باشد.
بر مبنای تحقیقات بازار موسسه دیتا بریج «Data Bridge» و گزارش اخیر تحلیلگران بازار تکنایو، بازار ماست در جهان در سال ۲۰۲۱ با وجود کاهش فروش به دلیل پاندمی ناشی از کویید-۱۹، ارزشی بالغ بر ۱۰۷٫۲ میلیارد دلار داشت و انتظار میرود با رشد ۴٫۶ درصدی و دستیابی به درآمد به ۵۹۵۸۶٫۹ میلیون دلاری سوپرمارکت و هایپرمارکتهایی که در سال ۲۰۲۰، سهمشان از بازار ۳۷۳۲۸٫۲ میلیون دلار بود تا سال۲۰۲۹، صنعت ماست با نرخ رشد ۵٫۳ درصد، ارزش ۱۶۲٫۰۴ میلیارد دلار را تجربه کند و تا سه سال بعد از آن، اندازه بازارش به ۱۴۳٫۷ میلیون دلار برسد. بر اساس این انتظار و به استناد تحلیلهای عمیقتر نیز، بازار جهانی متوقع است که آسیاپاسفیک«APAC» که حدود ۴۰ درصد از کل درآمد ماست دنیا را در اختیار دارد، به دلیل افزایش آگاهی در مورد کاهش وزن، افزایش مصرف ماست، افزایش گسترش بازار خردهفروشی و افزایش آگاهی عمومی از فواید غذاهای سالم، بر بازار ماست تسلط یابد؛ در آمریکای شمالی به دلیل تنوع عمومی و تغییر در طعم، ترجیحات سلامتی و نگرانیهای بهداشتی و همچنین افزایش هزینهها برای اینچنین محصولاتی با رشد تقاضا برای مصرف ماست با طعمهایی عجیب و غریب و سرمایهگذاریهای قابل توجه در این راستا از سوی تولیدکنندگان ماست مواجه شود. برای مثال ماستِ برنجِ«شیربرنج» غنیشده با کلسیم و ویتامینهای A و D یا ماستهای آجیلی در آمریکای شمالی سهمی ۶۵ درصدی از درآمد حاصل از این صنعت داشته باشند و درآمد حاصل از ماست در این منطقه به ۲۲٫۲ میلیون دلار برسد. یا بازار ماست طعمدار چین که سهمی ۸۳٫۴۵ درصدی از بازار ماست این کشور دارد در سال جاری میلادی«۲۰۲۲» از ۵٫۸ میلیون دلار آمریکا فراتر رود، سهم بازار جهانی آن از ۳۲ درصد در منطقه بگذرد و پیشرفت فناوری، تولید محصولات جدید و افزایش توان تولید، دامنه بازیگری تولیدکنندگان پیشرو ماست در آسیاپاسفیک و آمریکای شمالی را توسعه دهد.
یکی از فناوریهایی که تیم تحقیقاتی بازار موسسه دیتا بریج تأکید دارد میتواند عاملی شاخص در نوع بازیگری تولیدکنندگان بزرگ صنعت ماست باشد، استفاده از ظروف«IML» است. به اتکای نتایج کارآزمایی بالینی و تجزیه و تحلیل پایهای محصول این موسسه، بستهبندی ماست با ظروف و لیبلهای دارای فناوری «آیامال»، این قابلیت را دارد که تا ۲۰ درصد باعث کاهش هزینههای تولید شود، ۶۰ درصد امکان اثرگذاری بر مصرفکنندگان را بالا ببرد و به خاطر شاخصههای تکنولوژیکی، زنجیره ارزش پاییندستی و بالادستی این صنعت را با سودآوری قابل توجهی همراه کند؛ به نحوی که بازار ماست فعلی که بیش از ۸۹٫۹ میلیون دلار ارزش دارد، طی دوره ۲۰۲۲ – ۲۰۲۶، به واسطه این فناوری رشد ۵٫۵ درصدی را تجربه کند، سهم بازیگران اصلی و برتر در بازار بینالمللی ماست مثل دانمارک، سوئیس، ژاپن، ایالات متحده، چین و هند را که از حیث کیفیت، قیمت، خدمات، تصویر برند، توزیع و بازاریابی در حال رقابت هستند، از ۳۰ تا ۳۵ درصد به ۶۰ درصد برساند، به طور قابل ملاحظهای بر سرانه مصرف کشورهایی چون کانادا تأثیر مستقیم بگذارد و از میزان مصرف شکر و شیره افرا در جهان بکاهد. کمااینکه ماژولهای دادهای و آنالیز شرکت تحقیقاتی و مشاوره بازار«DBMR»، تأکید دارد، توسعه صنعت ماست با این فناوری، ضمن دقیقتر کردن خط زمانی بازار و سطوح بازگشتی فیبوناچی در معاملات، میتواند دامنه جغرافیایی استراتژیهای پرتفوی بازارِ ماست را از طریق اقتصاد چرخشی توسعه دهد، به دلیل استفاده از مواد اولیه ایمن، قابل بازیافت و سازگار با چرخه زیستی زمین، از چالشهای اثرگذار بر روند فعلی و آتی بازار محصولات این صنعت بکاهد و برای کشورهایی چون آفریقا، چین، ترکیه و ایران، سناریوی توسعهای مثبت و روشنی را ایجاد کند. سناریویی که چشمانداز آن از حیث تحلیلهای تخصصی عمیق در پارامترهایی نظیر واردات، صادرات، هزینه تولید و رفتار مصرفکننده و البته امنیت غذایی با توجه به پژوهشهای موسسه جهانی تحقیقاتی«MarcoPolis»، به شدت حائز اهمیت خواهد بود.
«MarcoPolis»، بر مبنای تجزیه و تحلیل دادههای تولید و بازارهای تجاری- تعاملی هفت کشور و استناددهی به یافتههای شرکت سیلافریکا«Silafrica»، تولیدکنندهی پیشرو در بستهبندی کالاهای مصرفی سریع «FMCG» و اولین شرکت آفریقایی- هفتمین شرکت بزرگ جهان- در حوزه ظروف«IML»، تأئید میکند: شرکتهای فرآوری ماست در کنیا، تانزانیا و اتیوپی در حال حاضر از ارزش افزودهی ایجاد شده توسط ظروف «آیامال» و کاپهای ماست سیلافریکا توانستهاند از طریق همسویی با اقتصاد دایرهای و در عینحال بستهبندی جذابتر که نتیجه آن وفاداری بیشتر مشتری، درآمد بالاتر و حضور در بازارهای تجاری بزرگتر است، نرخ رشد سالانه قابل توجهی را تجربه کنند و در بحث امنیت و سلامت ماست و فرآوردههای آن، اعتبار قابل توجهی را بهدست بیاورند؛ و این در حالی است که به استناد یافتههای تجربی در کشوری چون ایران نیز، با توجه به اینکه مصرفکنندگان به طور فزایندهای از تأثیرات فناوریهای بستهبندی بر سلامت، امنیت غذایی و محیطزیست آگاه شدهاند، اینک بستهبندیهای متکی بر فناوری «IML»، به یکی از ترجیحات شرکتها و برندهای فعال در فرآوردههای لبنی و ماست، مانند کاله، میهن، صبا، دامداران، پگاه، صباح و… تبدیل شده و تأمینکنندگان و تولیدگران این صنعت از روند بستهبندی سنتی به فرآیند انقلابسازِ تولید با «IML» روی آوردهاند.
این تولیدکنندگان معتقدند بستهبندی با این فناوری میتواند امتیازات بزرگی را به آنها بدهد؛ که البته یافتههای علمی هم در کنار شواهد تجربی به خوبی اثبات کردهاند: ظروف «IML» که لیبل و ظرف در آن همگن هستند، از مواد سالم و ایمن مانند پلیپروپلین ساخته میشوند و از این حیث، سالم، ایمن و مطابق با گریدهای غذایی استاندارد هستند. علاوه بر آن، این ظروف مقاومت بالایی دارند. مانع از تبخیر رطوبت از محصول میشوند. از چربی، آب و ارزشهای غذایی ماست محافظت میکنند. مانع از ورود هوا به درون ظرف و تغییر طعم و بوی ماست میشوند. به واسطه درِ مهر و موم شدهی ظرف، محصول را در برابر هر نوع عامل محیطی مخرب ایمن نگه میدارند؛ به ویژه در برابر کپکها و قارچهایی از گونههای پنیسیلیوم، آسپرژیلوس،کلادوسپوریوم و آکرمونیوم که از دلایل اصلی آلودگی محصولات لبنی هستند و با تولید مایکوتوکسینها، خطرساز میشوند. همچنین این ظروف از حیث مقاوم بودن در سطحی فراتر از انتظار قرار دارند و شکسته، دچار خمشدگی، سائیدگی و خراش بر روی بدنه نمیشوند و از سویی دیگر، استفاده از این ظروف روند تولید را در سطح انبوه اقتصادی و مقرون به صرفه میکند و انعطافپذیری بالا و قابلیت سفارشیسازی حق انتخاب بیشتری را به تولیدکننده و مصرفکننده نهایی محصول میدهد. مضاف بر آنکه، وجود لیبلهای شفاف، جذاب و گیرا، ایمن و سالم، سازگار با استانداردهای زیستمحیطی نیز تولیدکنندگان را قادر میسازد تا با برخورداری از کوتاهترین زمانهای عرضه، در حالی که به مشتریان اجازه میدهند تا طراحی خلاقانه برندهای خود را داشته باشند، به واسطه بافت، رنگ متنوع و قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه به دور ظرفِ محصول، عملاً یک کمپین تبلیغاتی داشته باشند و به مشتری اطمینان دهند که ضمن دقت به حداکثری کیفیت چاپ، به اطلاعات مورد نیاز او چون ارزشهای غذایی هم توجه قابل تأملی شده است. موضوعی که فراتر از سطح ملی، از حیث جهانی و با ورود به بحث صادرات اهمیتی وافر مییابد.
مترجم: آسیه اسدپور، مدیر ارتباطات راهبردی و بینالملل آنیلپک