تمامی فعالان زنجیرهی تولید در صنعت بستهبندی و لیبل طی دو سال اخیر، به این اجماع رسیدهاند که اقتصاد چرخشی، آیندهی اقتصاد دنیاست و این اقتصاد را میتوان با کمک فناوریها محقق ساخت؛ چون اقتصاد چرخشی جایی است که صنایع و طبیعت به گفتمان مینشینند و به تفاهم میرسند. تفام بر سر اینکه، اقتصاد خطی که در آن فرض میشود مقادیر نامشخص و نامحدودی از منابع طبیعی (اصل کمیابی) وجود دارد و محیطزیست ظرفیت نامحدودی برای جذب ضایعات، زبالهها و آلودگیهای محیطزیستی خواهد داشت، به طور کامل مردود است و به همین خاطر اقتصاد چرخشی، فرصتی پر بها و ارزشمند با پتانسیلی بالا برای نوآوری، اشتغالزایی و رشد اقتصادی است؛ فرصتی که ارزش افزوده در صنایع وابسته بخصوص صنعت غذا و دارو را چندین برابر میکند.
علاوه بر آن، چون فلسفه وجودی اقتصاد چرخشی به غیر از استفاده بهینه از منابع محدود، کاهش ضایعات و استفاده مجدد از آنها در فرآیند تولید یا ساخت محصولات جانبی است و این مهم با کمک فناوریهای نوین چون «IML» امکانپذیر است، فعالان این دو صنعت در تمامی طول چرخهی تولید و عرضه میتوانند بازیگران جدیدی باشند که در اقتصاد مدرن ظهور و بروز پیدا کرده و اکوسیستم کسب وکار را دستخوش تغییرات قابل توجهی میکنند. کمااینکه در اکثر موارد و بر اساس مطالعات انجام شده، مفاهیم مرتبط با گذار از مدل اقتصادی خطی به سیستم اقتصادی چرخشی چیزی فراتر از یک عبارت آن هم در حد بیانیه یا یک اطلاعرسانی کلی است.
برای نمونه، اجماع نظر پژوهشگران دانشگاه تاسمانیا استرالیا، بنیاد النمکآرتور، فدراسیون جهانی تولیدکنندگان و پردازشگران لیبل«FINAT» و مرکز پیامدهای اخلاقی و حقوقی بیوتکنولوژی«CELAB»، حاکی از آن است که با توسعهی اقتصاد چرخشی، نقشهی حرارتی جغرافیایی کسب و کارها و بازاندیشی در صنعت بستهبندی و لیبلینگ، میتوان دولتها و بسیاری ازکسبوکارها را از انفعال در برابر پایداری زیست محیطی نجات داد. در همین راستا، کنسرسیوم اروپایی «CELAB»، که در ابتدای سال ۲۰۲۰ توسط«Arconvert-Ritrama»، «Avery Dennison»، «Herma»، «UPM Raflatac»، چهار فعالِ برجستهی صنعت لیبل و فیانت تشکیل شد، نقشهای واقعی از پایداری را در قالب مجموعهای از تحولات ارائه داده است.
این نقشه، شاخصههای تحلیل داده، فناوری و تحکیم چارچوب و محیط قانونگذاری به ویژه بخشنامههای اقتصاد دایرهای اتحادیه اروپا را پشتیبانی میکند. با این تحولات که باید تا سال ۲۰۲۵ نهایی و تکمیل شود، نقشه حرارتی جغرافیایی«Geo Heatmap» در راستای توسعه بازارهای سبزِ پایدار و ماتریس استفاده مجدد از بازیافت، کاربرد تشدیدی مییابد. طبق این نقشه، مختصات کسب و کارهای متکی بر اقتصاد خطی مشخص میشود. میزان زباله تولیدی بخصوص در صنایع پلاستیک و بستهبندی قابلیت شناسایی مییابد. اطلاعات کسبشده در قالب مقیاسهای تفکیکپذیر، تحلیل داده میشوند و با حمایت و پشتیبانی بخش حمل و نقل و بازیافت این کنسرسیوم در اروپا، سیستمهای جمعآوری و تفکیک زباله و ضایعات به صورت هوشمند بهینه و توسعه داده خواهند شد تا از طریق توسعه و تشدیدِ مقررات و دستورالعملها، یک مدل تجاری پایدار برای بازیافت، در سرتاسر جهان اجرایی شود.
مدلی که در طول دوران پاندمی، تقریباً ۲۰ شرکت پیشرو و اثرگذار در زنجیرهی ارزش لیبل در اروپا را بدان متعهد کرده است تا از بستهبندیهای متکی به فناوریهایی چون «IML» چه در ظرف و چه در زمینهی چاپ و لیبل حمایت کنند و در زنجیره تولید لیبل و بستهبندی «آیامال» مبتکر این مانیفیست اعتباری شوند که: «اقتصاد چرخشی«CE» در صنعت لیبل یک دانشِ روبه رشد برای جامعهی جهانی و عاملی اثرگذار در گفتمان دیپلماتیکی اکولوژیکال است؛ ولی با این وجود، چون استراتژیهای چرخشی، ریسک زیادی در پیادهسازی دارند؛ ابهام در هزینههای جهتگیری مجدد تولید به سمت «CE»، بازدهی سرمایهگذاری، موضعگیری مصرفکننده نهایی در برابر استفاده از محصولاتِ تولید چرخشی، میزان تمایل به پرداخت و سطح همکاری تمامی تولیدکنندگان و مصرفکنندگان زنجیره تأمین این محصولات، حکم چالش را یافتهاند؛ بدینسان، امکان دریافت سیگنالهای متناقض وامتیازدهی منفی به «CE» وجود دارد.
کمااینکه مطالعات درباره لیبلهای چرخشی و «آیامال» نشان میدهد، این لیبلها در سطح ادراک مصرفکنندگان نهایی و اقتصاد رفتاری آنها تأثیر دارد؛ خریداران، محصولات اقتصاد چرخشی را زمانی میخرند که دارای ویژگیهای دیگری نیز باشند، برای مثال محصول «CE» همراه با لیبل یا ظروف «IML»، عرضه شده باشد. از اینرو، باید آگاهسازی لازم درباره سنجههای بازیافت، بهبود بهرهوری، گسترش چرخه استفاده، گسترش تعداد دفعات استفاده و سبز بودن بستههای «آیامال» از عرضه انجام شود تا پذیرش محصول بیشتر شود؛ و مهمتر آنکه محققان، بنیادهای ملی و بینالمللی، مقامات دولتی و سازمانهای صنعتی بایستی با ایجاد و توسعه زیرساختهای لازم در تحقق سیستمهایی چون لیبلزنی، حمایتگرهای موثرتری باشند تا اقتصاد چرخشی با لیبلهای «IML»، بتواند به رویکردی فراتر از این بیانیه تبدیل شود و تمامی فعالان این صنعت از نقطهی صفر زنجیره گرفته تا مصرفکنندگان نهایی بپذیرند که پایداری، تضمین پیوستگی، تنوع، بهرهوری و حفظ توانایی دائمی است. این مفهوم وابستگی زیادی به منابع طبیعی دارد، شرط و لازمه آن اقتصاد منصفانه است و رویکردِ این اقتصادِ برخوردار از کانونهای سیاسی، ایجاد تغییرات اقتصادی عادلانه، بهرهوری بهینه ازمنابع و جلوگیری از نابودی تنوع زیستی است و این تغییرات، به طور عمده از طریق سرمایهگذاری، ایجاد بازار سبز و با اقتصاد چرخشی حاصل میشوند».
*مترجم: آسیه اسدپور، مدیر ارتباطات راهبردی و بینالملل آنیلپک