صنعتگران مهاجر
منتظر جایگزینهای مرکب UV باشید
بهمن 28, 1402
اتوماسیون، نجاتبخش فرآیند«پیش از چاپ»
بهمن 29, 1402صنعتگران مهاجر
پیش‌بینی جهان از صنعت برلین چیست؟
آسیه اسدپور، مدیرگروه مطالعات اقتصادی آکادمی لیبل آنیل‌پک
در میان انبوه شعلههای لرزان مشعلها، صدها چهره غمزده و ماتمزده، گویی در سوگ ۱۲۴سال خاطره و تلاش، به نظاره آخرین محصول کارخانه‌‌‌ای در دوسلدورف ایستاده بودند. لوله فولادی درخشان، آخرین بازمانده حیات این غول صنعتی، در حال صیقل یافتن روی نورد بود. گویی با هر چرخش نورد، تار و پود تاریخ این کارخانه نیز درهم میپیچید و به خاموشی می‌گرایید. این مراسم، پایانی بود بر ۱۲۴سال فعالیت کارخانه‌‌‌ای که در اوج صنعتیشدن آلمان آغاز بهکار کرده بود؛ کارخانه‌‌‌ای که از دو جنگ جهانی جان سالم به در برده بود، اما در نهایت در برابر توفان سهمگین بحران انرژی، زانو زد و تسلیم شد؛ و البته این فقط نمونه‌‌‌ای از انبوه داستان‌‌‌های غم‌‌‌انگیزی است که در طول سال گذشته در آلمان رخ داده؛ داستان‌‌‌هایی که واقعیت دردناکی را آشکار می‌کنند.
دومینوی سقوط
روزهای اوج آلمان به‌عنوان یک ابرقدرت صنعتی به سر رسیده است. تولید در بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا از سال ۲۰۱۷ به طور پیوسته رو‌به کاهش بوده؛ با افت رقابت‌‌‌پذیری، این روند سرعت بیشتری گرفته، امید چندانی به توقف روند فعلی وجود ندارد و بهبود شرایط مستلزم تغییرات اساسی و سریع است. در واقع، ستون‌‌‌های صنعت آلمان، به مثابه دومینویی، یکی پس از دیگری در حال فروریختن هستند. مضاف بر آن، ایالات‌متحده از اروپا فاصله می‌گیرد و برای رقابت با متحدان فراآتلانتیکی خود در زمینه سرمایه‌گذاری‌‌‌های اقلیمی، گام‌‌‌های بلندی برمی‌دارد. چین به رقیبی قدرتمندتر تبدیل شده و دیگر خریدار سیری‌‌‌ناپذیر کالاهای آلمانی نیست و ضربه نهایی برای برخی از تولیدکنندگان بزرگ، عملاً پایان یافتن واردات حجیم و ارزان گاز طبیعی از روسیه است. همچنین، در کنار نوسانات جهانی، انسداد سیاسی در برلین، مشکلات داخلی دیرینه آلمان را تشدید می‌کند. این مسائل شامل زیرساخت‌‌‌های فرسوده، نیروی کار سالخورده و پیچ و خم‌‌‌های بوروکراسی می‌شود.
سیستم آموزشی که زمانی نقطه قوت آلمان بود، به نمادی از کمبود سرمایه‌گذاری بلندمدت در خدمات عمومی تبدیل شده است. کمااینکه، موسسه تحقیقات اقتصادی آلمان (ifo) در گزارشی هشدارآمیز، برآورد کرده است افت مهارت‌‌‌های ریاضی تا پایان قرن حدود ۱۴تریلیون یورو (۱۵تریلیون دلار) برای اقتصاد آلمان هزینه خواهد داشت و افول فعالیت صنعتی، پدیده‌‌‌ای چندوجهی است که در برخی موارد به صورت گام‌‌‌های کوچک و تدریجی اتفاق می‌‌‌افتد. این گام‌‌‌ها می‌‌‌توانند شامل عقب‌‌‌نشینی از برنامه‌‌‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری باشند. فراتر این‌که، این تغییر در بخشهایی خاص، آشکارتر و واضح‌‌‌تر است؛ مانند جابه‌جایی خطوط تولید به دیگر کشورها، تعطیلی کارخانه‌‌‌ها یا کاهش پرسنل. در نمونه‌‌‌های حادتر، مانند کارخانه لوله «والورک» که زمانی زیرمجموعه یک غول صنعتی منحل‌شده بود، به قطع تعطیلی دائمی و همیشگی و بیکاری تعداد زیادی کارگر رخ خواهد داد؛ و این در حالی است که آلمان هنوز از وجود تولیدکنندگان کوچک و ماهر متعددی برخوردار است و تحلیلگران ایده «صنعتی‌‌‌زدایی کامل» در آینده نزدیک را رد می‌کنند. اما آیا با توقف اصلاحات اقتصادی، پیشروی سیر نزولی بخش صنعت آلمان غیرقابل کنترل خواهد ماند؟
بیکاری بزرگ و مازِ شکست
بسیاری از تحلیلگران، با هشدار درباره کاهش رقابت‌‌‌پذیری صنایع آلمان، این کشور را در معرض خطر سقوط در یک «مارپیچ نزولی» می‌‌‌بینند، شکستش را واقعی می‌دانند و حتی برای آن مصداق عینی می‌آورند. برای نمونه، شرکت میشلن، تولیدکننده لاستیک فرانسوی، در حال تعطیلی دو کارخانه خود در آلمان و کوچک‌‌‌سازی یک کارخانه دیگر تا پایان سال ۲۰۲۵ است. این تصمیم بیش از هزار و ۵۰۰کارگر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. رقیب آمریکایی این شرکت، گودیر، نیز برنامه‌‌‌های مشابهی برای دو کارخانه خود در آلمان دارد و دیگر امکان صادرات لاستیک‌های کامیون با قیمت‌های رقابتی از آلمان وجود ندارد. اتفاقی که آلمان را منزوی می‌کند و عمیقاً خطرناک است؛ چون که اگر آلمان نتواند به طور رقابتی در سطح بین‌المللی صادرات داشته باشد، یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت خود را از دست خواهد داد و به دنبال آن، نمونه‌‌‌های دیگری از افول صنعتی آلمان به طور مرتب نمایان می‌‌‌شوند. کمااینکه، این اتفاق اکنون نیز در حال رخ دادن است.
شرکت کونتیننتال آگ، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قطعات خودرو در جهان، در ماه ژوئیه از برنامه‌‌‌های خود برای تعطیلی کارخانه‌‌‌ای در آلمان خبر داد. رقیب این شرکت، روبرت بوش گ‌‌‌ام‌‌‌ب‌‌‌ها، در حال تعدیل هزاران کارگر است. بحران انرژی در تابستان ۲۰۲۲ محرک اصلی این اتفاق بود. اگرچه از بدترین سناریوها مانند یخ زدن خانه‌‌‌ها و جیره‌‌‌بندی انرژی جلوگیری شد، اما قیمت حامل‌‌‌های انرژی در آلمان همچنان از سایر اقتصادها بالاتر است که به هزینههای ناشی از دستمزدهای بالا و پیچیدگی‌‌‌های مقرراتی می‌‌‌افزاید. صنعت شیمیایی، بسته‌بندی و لیبل آلمان یکی از بخشهایی هستند که به‌شدت از بحران انرژی و قطع گاز ارزان روسیه آسیب دیده‌اند. عدم‌‌‌‌اطمینان در مورد گذار به هیدروژن پاک، به‌عنوان جایگزینی برای گاز طبیعی نیز چالش‌‌‌های این صنعت را افزایش داده است. حتی طبق نظرسنجی اخیر انجمن صنعتی VCI، تقریبا یک‌دهم شرکت‌های فعال در این صنعت قصد دارند فرآیند تولید خود را به طور دائم متوقف کنند.
مهاجرت صنایع بسته‌بندی و لیبل
به گفته انجمن صنعت بسته‌بندی آلمان، پس از شروع امیدوارکننده سال برای بسیاری، تقاضای ضعیف، هزینههای دائمی انرژی بالا و کمبود کارگران ماهر در حال حاضر بر تولیدکنندگان بسته‌بندی و لیبل در آلمان تأثیر منفی گذاشته است. بیش از نیمی از شرکت‌های این بخش، وضعیت اقتصادی فعلی را بد ارزیابی می‌کنند و انتظار بهبودی در ماه‌های آینده را ندارند. این نتیجه یک نظرسنجی «IK» که بین ۲۵۰ شرکت متخصص جهان در این حوزه انجام شده است نشان می‌دهد: شرکت‌ها به اجبار تولید خود را به میزان قابل توجهی کاهش داده‌اند. ۳۸ درصد کمپانی‌ها، با کاهش تولید در مقیاس متوسط مواجه‌اند و فقط ۱۹ درصد از شرکت‌های مورد بررسی ادعا می‌کنند که بدون محدودیت روند تولید آن‌ها رو به پیشرفت است؛ پیشرفتی که «IK» آن را رد می‌کند؛ چرا که، هیچ نشانه‌ای از تغییر روند حداقل در چند ماه آینده وجود ندارد و این صنایع باید در انتظار کاهش یک سوم نیروی کار خود نیز باشند. مضاف بر این‌که، ۳۱ درصد از شرکت‌های مورد بررسی در حال انتقال دارایی‌های خود به خارج از کشور هستند و ۱۵ درصد آن‌ها نیز بخشی از تولید خود یا کل شرکت خود را تغییر مکان ملی داده‌اند و این همه مشکلات نیست.
غمِ بوروکراسی
در کنار این مشکلات، بوروکراسی کند آلمان نیز حتی زمانی که شرکت‌ها تمایل به سرمایه‌گذاری در انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر دارند، با سرعت تغییرات همگام نیست و این موضوع می‌‌‌تواند با حضور رقیبی چون چین مانعی بزرگ برای توسعه پایدار و گذار به سمت منابع انرژی پاک باشد. حرکت استراتژیک چین به سمت تولیدات پیشرفته، اینک چالشی جدید برای آلمان است و کند شدن اقتصاد این ابرقدرت آسیایی، تقاضا برای کالاهای آلمانی را بیش از پیش کاهش می‌دهد. در این میان، محصولات ارزان‌قیمت چینی، از جمله پنل‌‌‌های خورشیدی، نگرانی‌هایی را برای صنایع کلیدی آلمان در دوره گذار آب‌وهوایی به وجود آورده است. گزارشی که توسط بوندس‌‌‌بانک در ماه سپتامبر منتشر شد، نشان می‌دهد که کاهش تولید در بخش صنعت که حدود ۲۰درصد از اقتصاد آلمان را تشکیل می‌دهد (تقریبا دوبرابر سطح ایالات‌متحده)، اگر به‌تدریج رخ دهد، جای نگرانی نیست. با این حال، چنین روندی می‌‌‌تواند به معنای پایان کار برای تولیدکنندگان سنتی‌‌‌تر باشد.
**
این مقاله، تحلیلی اختصاصی بر گزارش‌های فوریه امسال بلومبرگ و نظرسنجی اخیر«IK» از ۲۵۰ شرکت متخصص جهانی است.
