اندازه بازار جهانی بستهبندیهای سازگار با محیطزیست در سال ۲۰۲۲ به گزارش «Towards packaging» حدود ۱۱۳٫۷۷ میلیارد دلار تخمین زده شد و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۲ به ۱۹۷٫۱۱ میلیارد دلار برسد و نرخ رشد مرکب سالیانهی آن ۵٫۷ درصد باشد. بستهبندیهای قابل استفاده مجدد، که می توان آن را یکی از قدیمیترین رویکردهای بستهبندی در نظر گرفت طی دهههای اخیر با تغییرات زیاد مرکزی همراه بوده و تغییر در راستای عواملی مانند تمایز برند، راحتی و کارایی هزینه به کاهش چالشهای آن کمک کرده است؛ به نحوی که در حالحاضر، بستهبندیهای قابل استفاده مجدد، کاربرد اصلی خود را در بخشهای خاص در تعداد محدودی از کشورها، دوباره پیدا کردهاند. با این حال، افزایش نگرانیهای پایداری که توسط مقامات نظارتی و مصرفکنندگان در سراسر جهان ابراز میشود، علاقهی دوباره به راهحلهای قابل استفاده مجدد در سراسر زنجیره ارزش بستهبندی را تغییر خواهد داد و این تغییر در مناطق و بخشهای مصرف نهایی متفاوت خواهد بود.
البته توجه به این نکته مهم است که از حیث تاریخی، تأکید بر ظروف قابل استفاده مجدد، همواره غالب بوده و امروزه، به دلیل نگرانیهای فزاینده مصرفکننده در مورد پایداری و افزایش فشار نظارتی بر بستهبندیهای یکبار مصرف، بهویژه برای محصولاتی با تأثیرات زیستمحیطی قابل توجه، چشمانداز دوباره تغییر کرده است و بسیاری از کشورها ممنوعیتها، مالیاتها و حمایتهای ملی را برای تشویق به پذیرش بستهبندیهای سازگار با محیطزیست به عنوان جایگزینی برای ظروف یکبار مصرف اجرایی کرده و آنها را در اولویت قرار دادهاند. برای نمونه، در فرانسه، دولت برنامههای خاصی را برای تحقق هدف استفاده مجدد پنج درصدی تا سال ۲۰۲۳ و ۱۰ درصدی تا سال ۲۰۲۷ در زنجیرههای تأمین ظروف و صنعت بستهبندی الزام کرده و تأکید زیادی بر استانداردسازی ظروف دارد.
علاوه بر اینکه، از ژانویه ۲۰۲۳، موسسات از ارائه غذا و نوشیدنی با استفاده از ظروف یکبار مصرف غیرقابل بازیافت منع شدهاند. یا در آلمان، مقررات جدید؛ رستورانها، اغذیهفروشیها و کافههایی را که غذا یا نوشیدنی ارائه میکنند، ملزم میسازد تا محصولات خود را در بستهبندیهای سازگار با محیطزیست ارائه دهند؛ یا در کره جنوبی با معرفی سیستم سپرده گذاری در سال ۲۰۲۲ برای حل مسئله لیوانهای یکبار، اکنون کافیشاپها و فروشگاههای فستفود مبلغی را برای لیوان های یکبار مصرف دریافت میکنند تا مشتریان را تشویق کنند که به جای دور ریختن فنجانها، آنها را برای استفاده مجدد به چرخه تولید و مصرف به این مراکز بازگردانند. مضاف بر اینکه، اکنون، افزایش قابل توجهی در تعداد استارتآپهای مختص به توسعه راهحلهای بستهبندی قابل استفاده مجدد وجود داشته و این استارتآپها بهطور جدی نوآوریهای خود را اجرا میکنند و عمدتاً بر حوزههایی مانند غذا و خدمات غذایی تمرکز دارند؛ که این افزایش فعالیتها، خود نشانگر علاقه و سرمایهگذاری فزاینده است و راه را برای بستهبندیهای پایدارتر هموار میکند. بستههایی که انتشار گازهای گلخانهای را کاهش داده، زبالههای بستهبندی را به حداقل میرسانند و باعث توسعه اقتصاد چرخشی میشوند؛ اقتصادی که اکنون بسیاری از کشورهای جهان در جهت توسعه آن موفق بودهاند.
در حال حاضر، اروپا خود را به عنوان پیشرو در بازار بستهبندیهای قابل استفاده مجدد تثبیت کرده و بیشترین سهم بازار را در اختیار دارد که این موقعیت قابل توجه را می توان به ترکیبی از عوامل نسبت داد:
– این منطقه دارای حضور قوی از تولیدکنندگان عمده بستهبندی پایدار و قابل بازیافت است که به چشمانداز بازار متنوع و رقابتی آن کمک میکنند.
– کسبوکارهای تولیدی اروپایی به شیوههای تنظیمشده پایبند هستند و از تولید با کیفیت بالا و رعایت فرآیندهای استاندارد حمایت میکنند.
– گسترش بسیاری از بخشهای مصرف نهایی در منطقه، زمینه مناسبی را برای رشد بازار بستهبندی قابل استفاده مجدد فراهم ساخته است.
جدای از اینها، یکی از محرکهای کلیدی رشد بازار در اروپا، افزایش تقاضا برای بستهبندی پایدار است. این ترجیح فزاینده برای جایگزینهای پایدار ناشی از تمایل به کاهش تولید زباله و به حداقل رساندن ردپای کلی کربن است. در نتیجه، بازار اروپا رشد درآمد قابل توجهی را تجربه میکند وکسبوکارها و مصرفکنندگان آن به دنبال بستهبندیهای آگاهانه و سازگار با محیطزیست هستند و البته این وقتی اهمیت مییابد که بدانیم، هر فرد در اروپا سالیانه نزدیک به ۱۸۰ کیلوگرم زباله تولید میکند که بخش قابل توجه آن از بستهبندیهای غیرقابل بازیافت است و بستهبندی در اتحادیه اروپا، سهمی ۴۰ درصدی از پلاستیک و ۵۰ درصدی از کاغذ دارد و بدون مداخله، پیشبینی میشود اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۳۰ شاهد افزایش ۱۹ درصدی زبالههای بستهبندی باشد و ضایعات بستهبندی پلاستیکی آن تا ۴۶ درصد افزایش یابد. یک روند رو به رشد تخریبی که هدف مقررات جدید، معکوسکردن آن است. این قوانین، در دسترسبودن بستهبندی قابل استفاده مجدد و قابل بازیافت برای مصرفکنندگان را تضمین میکند، بستهبندیهای غیرضروری را حذف و برای تسهیل بازیافت مناسب، استفاده از لیبلهای سازگار با چرخهزیستی مانند IML را توسعه میدهد. همچنین، این مقررات فرصتهای تجاری جدیدی را برای صنایع، به ویژه برای شرکتهای کوچکتر مهیا میسازد تا وابستگی آنها به مواد اولیه غیرقابل بازیافت کاهش و ظرفیت بازیافت آنها افزایش یابد و در نهایت، ظروف و لیبلها با هدف دستیابی به کاهش دما و کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ تولید و عرضه شوند.
البته در این میان، چشمانداز صنعت خردهفروشی نیز تأثیر خاصی بر انتخاب، طراحی و بازیافت بستهبندی دارد. بازار خردهفروشی با افزایش محبوبیت تجارت الکترونیک و افزایش تقاضا برای سفارش آنلاین مواد غذایی و خدمات تحویل درب منزل، تغییرات قابلتوجهی را تجربه میکند و باعث توسعه مفاهیم مختلف برای کاهش زباله شده است. کمااینکه، تحلیل پیامدهای بستهبندی ناشی از گذار به تجارت الکترونیک، نشانگر درک و تلاش بهتر اقتصاد چرخشی و اقتصاد زباله درصنایع است. برای نمونه، در سال ۲۰۲۳، شرکت بسته بندی پیشرو Returnity، یک راه حل خلاقانه را معرفی کرد که برای خردهفروشان طراحی شده بود. هدف این راهحل پیشگامانه، ایجاد انقلابی در صنعت لجستیک با ارائه جایگزینِ جعبههای مقوایی سنتی برای ارسال محصولات بین مراکز توزیع و فروشگاههای خردهفروشی بود. این شرکت با این راه حل، به بهینهسازی، کارایی، کاهش هزینهها و به حداقل رساندن اثرات زیستمحیطی مشاغل بخش خردهفروشی کمک بزرگی کرد. رویکرد اصلی در این راهحل، مبتنی بر خدمات تجارت الکترونیک و الزامات خاص توزیع آنلاین بود؛ به مانند کاری که BESTORE، بازیگر اصلی تنقلات چین، انجام داد. رویکرد نوآورانه این شرکت، نتایج چشمگیری را به همراه داشت که با نرخ قابل توجه ۲۴ درصدی استفاده مجدد در ۱۷ مکان خرده فروشی در پنج شهر بزرگ مشهود شد و امکان تعمیم این سناریو به بخشهای تجارت الکترونیک غیرغذایی، بهویژه صنایعی مانند مد، الکترونیک و محصولات زیبایی را نیز فراهم ساخت.