بسته بندی علم، هنر و فناوری محافظت از محصول برای نگهداری ، انبارش ، انتقال و توزیع، ذخیره، فروش و استفاده از آن است. بسته بندی شامل مراحل طراحی، ارزیابی، و تو لید بستهها می شود. بسته بندی بطور بسیار جامعی بر زندگی ما سایه افکندهاست، بطوریکه ما در تمام اطراف خود آنرا مشاهده میکنیم.از اقلام مواد غذایی و دارویی گرفته تا کالاهای مصرفی و لوازم خانگی و کالاهای صنعتی و استراتژیک مانند محصولات پتروشیمی همه با بسته بندی مرتبط هستند. وظیفه اصلی بسته بندی محافظت از محصول است.بسته بندی با برچسب های استاندارد این امکان را به ما میدهد تا متوجه شویم چه نوع محصولی داخل بسته قرار دارد و شرایط حفظ و نگهداری آن چگونه است. سازمان جهانی استاندارد (ISO) و سازمان های معتبر و ملی استاندارد کشورهای پیشرفته گامهای مهمی در تدوین استانداردهای بسته بندی و مشخصات فنی آن برداشته اند.
محافظت فیزیکی – اشیاء قرار داده شده درون بسته نیاز به محافظت در برابر سایر عوامل مانند ضربه، لرزش، فشار، حرارت و غیره… دارند.
لایه و مانع محافظتی – محافظت در برابر عدم ورود اکسیژن، بخار آب، گرد و خاک ، اشعه ماورابنفش و…، در بسته بندی مدنظر قرار می گیرند. عدم نفوذپذیری بسته یک فاکتور اساسی و مهم در طراحی بسته بندی است. در بعضی از بسته ها از ماده جذب کننده اکسیژن برای کمک به طول عمر بسته و به ویژه محصول داخل آن استفاده میشود.فشار هوای تعدیل شده یا کنترل شده نیز در بعضی از بستههای غذا گنجانده شدهاست
حفظ کیفیت محتویات داخل بسته و طولانی کردن عمر آن یکی از مهمترین وظایف بسته بندی است.
اطلاع رسانی – اطلاعاتی مانند نحوه انبارش و استفاده از محصول، ترابری، چگونگی حذف یا نابود کردن بستهها یا محصولات بر روی بستهها چاپ شده و یا توسط برچسب آنها چسبیده می شوند. تمامی محصولات غذایی، دارویی، پزشکی و شیمیایی بسته بندی باید با استانداردهای معتبر بینالمللی مطابقت داشته و در برخی موارد با قوانین بینالمللی یا منطقه ای یا انجمنی مانندمطابقت داشته باشند.
بازاریابی – بسته بندیها و برچسبها میتوانند توسط بازاریابان برای ترغیب مشتریان بالقوه برای خرید محصول استفاده شوند. طراحی بسته یک نمود بیرونی ثابت و مهم برای دوجین از سالها بودهاست.ارتباطات بازاریابی و طراحیهای گرافیکی برای نما دادن به بسته و در اکثر موارد به عنوان نقطه اصلی فروش بکاربرده شدهاند
سهولت – بستهها باید ویژگیهایی را به همراه داشته باشند که باعث سهولت در توزیع، جابه جایی، نمایش، باز و بسته نمودن دوباره، فروش، استفاده و استفادهٔ مجدد از آن گردند
بسته بندی به سیستم هماهنگی اطلاق می شود که هدف از آن آماده سازی کالا جهت حمل و نقل، توزیع، انبارش ، فروش و مصرف باشد. بسته بندی یک عملیات تجاری پیچیده، پویا، علمی، هنری است که در بنیادی ترین شکل خود ،کارکرد های محافظت، نگهداری، حمل و نقل، اطلاع رسانی و فروش را شامل می شود .بسته بندی نوعی عملکرد خدماتی است که به خودی خودنمی تواند وجود داشته باشد زیرا به یک کالا نیازمند است .اگر کالا یی وجود نداشته باشد بسته بندی نیز وجود نخواهد داشت
بسته بندی اولیه – معمولاً کوچکترین واحد توزیع یا بکارگیری است و اولین لایه در بر گیرنده محصول است که در تماس مستقیم با محصول میباشد و آنرا در بر میگیرد بسته بندی ثانویه – بیرون از بسته بندی اولیهاست – میتواند برای گروه بندی کردن بستههای اولیه باشد. بسته بندی سوم – برای حمل در کشتی و توزیع عمده بکار گرفته میشود
این سه نوع بسته بندی به عنوان راهنمای کلی ارائه شد، رده بندیهای زیر میتواند مثالی از انواع بسته بندی و ساختارهای آن باشد.
روکش دار بطری ها – محافظهای بادکنکی – قوطی ها – پاکت – کیفهای پلاستیکی – بسته پوست – پیچیدنی ها – جعبه ها – کارتن ها و کارتن پلاست ها – بستههای کوچک مقوایی – حمل کنندههای چرخ دار – کانتینر حجیم میانی
بسته بندی امروزه علاوه بر حمل و نقل و نگهداری از کالا، وظایف متعدد دیگری از جمله معرفی، آموزش و فروش محتوای محصول را بر عهده دارد که این امر با به کارگیری هوشمندانه از هنر گرافیک میسر می گردد. اطلاع رسانی مناسب و ایجاد جذابیت بصری به گونه ای که هماهنگ با محصول باشد، با استفاده از طرح، رنگ و فونت و البته با چاپ خوب می تواند تضمینی برای موفقیت و فروش بیشتر کالاهای تجاری گردند.
برای رسیدن به چنین نتیجه ای لازم است طراح گرافیست اهداف و شرایطی را رعایت نماید تا بسته بندی از نظر لیبلینگ کامل و موثر گردد، این شرایط شامل:
۱- جلب توجه کاربر و مصرف کننده
۲- در یاد و حافظه ماندن بسته بندی
۳- ارتباط برقرار کردن با محتوی درون بسته
۴- توجه به سلیقه و فرهنگ مصرف کننده
اهداف لازم و ضروری گرافیک در بسته بندی شامل چند بخش می باشد که به ترتیب اولویت عبارتند از:
۱- نام تجاری (برند): نام تجاری محصول اولین عنصر لیبل می باشد که باید در بسته بندی دیده و خوانده شود به همین منظور معمولا در قسمت بالا و وسط لیبل قرار می گیرد.
۲- معرفی محصول: دومین عنصر اصلی لیبل معرفی محصول محتوی بسته است که این امر در اغلب موارد غیر از ذکر نام محصول با استفاده از عکس یا المان های گرافیکی و یا شفاف سازی موضعی یا کلی بسته صورت می پذیرد.
۳- صفت محصول به سومین المان مهم لیبل شامل توضیح و توزیع صحیح مطالب و طرح بر روی بسته بندی می باشد و معمولا در ارتباط با خواص و ویژگی های محصول است مانند: جدول ارزش های غذایی بر روی بسته های مواد غذایی که معمولا در پشت بسته ها قرار دارند.
۴- ارایه اطلاعات در مورد چگونگی استفاده از محصول توسط استفاده کننده شامل نحوه استفاده از محصول، تاریخ مصرف، تاریخ مصرف و نحوه باز و بسته شدن درب بسته به صورت گرافیکی
۵- اطلاعات مربوط به حمل و نقل و نگهداری از محصول و بسته: هرچند وجود این دو بخش آخر در طراحی غیر ضروری است ولی وجودشان در بسته بندی ضروری می باشند، مانند علایم هشداردهنده، استانداردها، مجوزهای قانونی، مسایل مربوط به تولید و توزیع، قابلیت بازیافت و نوع جنس بسته بندی.